Ուրբաթ, 17 Սեպտեմբերի 2021 12:17

Արմինֆո.Սեպտեմբերի 17-ին Հայկական ԱԷԿ-ը տոնում է իր ծննդյան տարեդարձը: Ուղիղ 55 տարի առաջ Հայաստանի ԽՍՀ կառավարության նախաձեռնությամբ, ԽՍՀՄ Նախարարների խորհրդի հետ համատեղ որոշում ընդունվեց Կովկասում առաջին ատոմակայանի կառուցման մասին: Այդ մասին ասվում է ՀԱԷԿ պաշտոնական հաղորդագրությունում:

 

Այսօր Հայկական ԱԷԿ-ը արտադրում է Հայաստանի ամբողջ էլեկտրաէներգիայի մեկ երրորդից ավելին և ապահովում է երկրի էներգետիկ անվտանգությունն ու անկախությունը: Կայանը որոշիչ դեր է խաղում Հայաստանում էներգետիկ ոլորտի և հանրապետության ողջ սոցիալ -տնտեսական կյանքի զարգացման գործում` զարգացնելով գիտությունն ու ժամանակակից տեխնոլոգիաները` մարդկանց կյանքի որակը բարելավելու համար:

 

«Հայկական ԱԷԿ-ի նախագիծը իր ժամանակին դարձավ իսկական գիտական ​​բեկում, և բոլոր մշակումներն ու գիտական ​​մոտեցումները այսօր ակտիվորեն օգտագործվում են համաշխարհային պրակտիկայում: ԱԷԿ-ում համակարգված աշխատանքներ են տարվում անվտանգության մակարդակի բարձրացման ուղղությամբ և իր պատմության ընթացքում կայանը լիովին ապացուցել է իր հուսալիությունը, - ասել է «ՀԱԷԿ» ՓԲԸ գլխավոր տնօրեն Էդուարդ Մարտիրոսյանը: - Ներկա պահին ատոմակայանի արդիականացման ծրագրի եզրափակիչ աշխատանքներ են տարվում, որպեսզի երկրորդ էներգաբլոկի շահագործումը երկարաձգվի մինչև 2026թ․: Շնորհավորում եմ բոլոր աշխատակիցներին, ովքեր զարգացրել և շարունակում են զարգացնել Հայկական ԱԷԿ-ը, ինչպես նաև գործընկերներին և ընկերներին, որոնց շնորհիվ այս ամենը հնարավոր դարձավ. բոլորիդ շնորհիվ մեր կայանը մեծ ապագա ունի»:

 

Արդիականացման շրջանակներում Հայկական ԱԷԿ-ում աշխատանքներ են տարվում ռեակտորային բաժանմունքում, իրականացվում է ռեակտորի գոտու վթարային հովացման համակարգի, բորի հանգույցի օդափոխման համակարգի և հուսալի սնուցման համակարգի արդիականացում: Ծրագրի ավարտը նախատեսվում է այս տարեվերջին, ինչը թույլ կտա բարձրացնել Հայկական ԱԷԿ-ի արտադրողականությունը և դրա հզորությունը հասցնել անվանական 440 ՄՎտ, ներկայիս 390 ՄՎտ-ի փոխարեն: Կայանն էլ ավելի անվտանգ կդառնա, և ակնկալվում է, որ ՀՀ միջուկային անվտանգության կարգավորման պետական ​​կոմիտեն որոշում կկայացնի մինչև 2026 թվական գործունեության լիցենզիա տրամադրելու վերաբերյալ:

 

ՀԱԷԿ -ում արդիականացման աշխատանքների առանցքային կապալառուն է «Ռուսատոմ սերվիս» ԲԸ-ն է, որը հանդիսանում է «Ռոսատոմ» Պետկորպորացիայի էլեկտրաէներգետիկ ստորաբաժանման մաս:

 

«Այսօր արդեն կարող ենք վստահաբար ասել, որ Հայկական ԱԷԿ-ը գտնվում է ծաղկման փուլում, արդիականացման աշխատանքներից հետո այն կլինի փաստացի նոր կայան, - նշել է «Ռուսատոմ սերվիս» ԲԸ-ի գլխավոր տնօրեն Եվգենի Սալկովը: - Նախնական ստուգումների արդյունքում, «Ռոսատոմ» ձեռնարկությունների մասնագետների գնահատականներով և «Գիդրոպրես» ՄԿԲ-ի հաշվարկներով, Հայկական ԱԷԿ-ը կարող է շահագործվել մինչև 2036 թ: Վստահ եմ, որ Հայկական ատոմակայանը կշարունակի հուսալիորեն ապահովել անվտանգ էլեկտրաէներգիայով Հայաստանի բնակիչներին, և մենք դեռ կնշենք հետագա հոբելյաններ»:

 

ՀՀ էներգետիկայի զարգացման ռազմավարությամբ սահմանվել է Հայկական ԱԷԿ-ի շահագործման ժամկետի կրկնակի երկարացման ժամկետը մինչև 2036 թ: Այդ նպատակով «Ռոսատոմ» Պետկորպորացիան և ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարությունը ստեղծել են աշխատանքային խումբ, որը մշակում է Հայկական ԱԷԿ-ի շահագործման երկարաձգման հայեցակարգ, որը նախատեսվում է համաձայնեցնել մինչև այս տարեվերջ։

 

2021 թվականին Հայաստանում նշում են ատոմային ոլորտի 55 ամյակը։ 1966թ. սեպտեմբերի 17-ին դարձավ երկրի ատոմային ոլորտի պատմության մեկնակետը․ Հայկական ԽՍՀ Կառավարության նախաձեռնությամբ, ԽՍՀՄ Նախարարների խորհրդի հետ համատեղ որոշում կայացվեց Հայաստանում առաջին ԱԷԿ-ի կառուցման մասին: Ամբողջ նորմատիվ բազան ստեղծվել է զրոյից. Հայկական ԱԷԿ-ի նախագիծը խորհրդային ատոմագետների եզակի տեխնոլոգիական լուծումն էր։ Սա առաջին ատոմակայանն էր բարձր սեյսմակայնությամբ շրջանների համար։ Ամբողջ աշխարհի սեյսմավտանգ շրջաններում կայաններն այսօր կառուցվում են դրա օրինակով։ Հայկական ԱԷԿ-ի №1 էներգաբլոկը շահագործման է հանձնվել 1976 թվականի դեկտեմբերի 25-ին, իսկ № 2-5 էներգաբլոկը ՝ 1980 թվականի հունվարի 5-ին: Այսօր ՀԱԷԿ-ը արտադրում է երկրի ամբողջ էլեկտրաէներգիայի ավելի քան մեկ երրորդը՝ ապահովելով Հայաստանի էներգետիկ անվտանգությունը և անկախությունը:

 

Հայաստանի ատոմային ոլորտը զարգացել է երկրի գիտական կենտրոնների և ճյուղային ձեռնարկությունների շնորհիվ․ Էներգետիկայի գիտահետազոտական ինստիտուտ, Հայաստանի կառավարությանն առընթեր միջուկային անվտանգության կարգավորման պետական կոմիտե, ԱԷԿ-ի շահագործման հայկական գիտահետազոտական ինստիտուտ, Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարան և այլն:

 

Ատոմային ոլորտը չի սահմանափակվում էներգետիկայով և թույլ է տվել տեխնոլոգիաներ կիրառել այնպիսի ոլորտներում, ինչպիսիք են բժշկությունը, տիեզերքը, գյուղատնտեսությունը։ Մասնավորապես, Հայաստանում ակտիվորեն զարգանում է միջուկային բժշկությունը. վերջին մի քանի տարիների ընթացքում երկրում սկսվել է իզոտոպների մշակում, առաջին անգամ անցկացվել է առաջին պոզիտրոնային-էմիսիոն տոմոգրաֆիա։ Այդ ուղղությամբ աշխատանքներ են տանում ազգային գիտական լաբորատորիան, Ա.Ալիխանյանի (ԵրՖԻ) ուռուցքաբանության ազգային կենտրոնը, Վ. Ա. Ֆանարջյանի ռադիոակտիվ իզոտոպների Կենտրոնը, Երեւանի միջուկային բժշկության կենտրոնը: